Magnez jest jednym z najczęściej wybieranych preparatów w aptece. Wiąże się to z szeregiem jego korzystnych działań na organizm ludzki. Jednak jego przyjmowanie, szczególnie przewlekłe, może doprowadzić zbyt wysokiego poziomu magnezu. Czy jego nadmiar jest szkodliwy? Jak można rozpoznać hipermagnezemię? Co zrobić w takiej sytuacji?

Czy magnez można przedawkować?

Magnez, tak jak praktycznie każdą substancję, można przedawkować. Zbyt wysokie stężenie magnezu we krwi (powyżej 1,2 mmol/l) określa się jako hipermagnezemię. W zależności od metody oznaczania i laboratorium najczęściej prawidłowy poziom magnezu we krwi wynosi najczęściej od 0,65 do 1,2 mmol/l. W rzeczywistości w społeczeństwie krajów rozwiniętych rzadko dochodzi do hipermagnezemii. Częściej dochodzi wręcz do hipomagnezemii, czyli zbyt niskiego poziomu magnezu we krwi. Jest to w głównej mierze związane z dietą najczęściej bogatą w pełnotłusty nabiał, czerwone mięso, słodycze, makaron, a ubogą w ryby czy oliwę z oliwek. Pokarmy bogate w magnez to m.in banany, brokuły, migdały, orzechy, brązowy ryż, szpinak, płatki owsiane, nasiona dyni, sezam, nasiona słonecznika, siemię lniane, soja, kukurydza czy tofu [1,2].

Przyczyny hipermagnezemii

• osoby zdrowe, z prawidłowo pracującymi nerkami, nawet przy spożywaniu dużych ilości magnezu, nie powinny cierpieć na hipermagnezemię;
• narażone mogą być jednak osoby starsze, pacjenci z niewydolnością nerek, zaburzeniami jelit, w szczególności jeżeli przyjmują długotrwale leki przeciwbólowe, przeczyszczające czy zobojętniające kwas żołądkowy;
• hipermagnezemia może czasami towarzyszyć niedoczynności nadnerczy lub tarczycy oraz, w przypadku niewłaściwego stosowaniem leków, w chorobie wrzodowej żołądka i dwunastnicy [2,3].

Objawy przedawkowania magnezu

• wiele przypadków przebiega bezobjawowo;
• może dojść do obniżenia ciśnienia tętniczego;
• obserwowano zaburzenia rytmu serca, bradykardię, zmiany w zapisie EKG i blok przewodnictwa przedsionkowo-komorowego i śródkomorowego;
• może dojść do ciężkich zaparć oraz zatrzymania moczu;
• bardzo rzadko dochodzi do zaburzenia przewodnictwa nerwowo-mięśniowego, a w skrajnych przypadkach mięśni oddechowych, paraliżu i zatrzymania pracy jelit (niedrożność porażenną jelit) lub nawet zatrzymania krążenia [1,3].

Te objawy nie są swoiste dla hipermagnezemii i mogą być oznaką wielu innych, zagrażających życiu chorób. Dlatego w przypadku podejrzenia hipermagnezemii należy jak najszybciej oznaczyć poziom magnezu we krwi. Nie należy łączyć tych objawów z tą dolegliwością, ponieważ może to spowodować zaniechanie diagnostyki innych poważnych chorób. Z tego względu diagnozę najlepiej zostawić lekarzowi [2].

Co zrobić w przypadku hipermagnezemii?

Ponieważ jest to rzadka przypadłość i najczęściej jest powiązana z innymi chorobami, w przypadku podejrzenia hipermagnezemii należy udać się niezwłocznie do lekarza. Oprócz określenia poziomu magnezu we krwi lekarz najczęściej jednocześnie zaleca sprawdzenie poziomów innych elektrolitów m.in. potasu, sodu i wapnia. Oprócz tego ważne jest określenie parametrów nerkowych takich jak kreatynina, mocznik, eGFR oraz zrobienie EKG czy gazometrii krwi. Oczywiście oprócz znalezienia przyczyny, również istotną kwestią jest usunięcie jego nadmiernej podaży, odstawienie jego suplementacji i zmiana diety na mniej bogatą w magnez. W przypadkach bardzo dużego przekroczenia stężenia magnezu we krwi lekarz może zalecić stosowanie diuretyków, lub w stanach naglących, związków wapnia takich jak chlorek wapnia czy glukonolaktobionian wapnia. W skrajnych przypadkach przeprowadza się dializoterapię. Ze względu na te potencjalne zagrożenia należy zastanowić się przed suplementowaniem dużych ilości na własną rękę. Zdecydowanie bezpieczniej zrobić to pod kontrolą lekarza [1,2].

Podsumowanie 

Przedawkowanie magnezu nie jest proste, ale jednocześnie nie niemożliwe. Problem może dotyczyć w szczególności pacjentów, którzy mają problemy z nerkami, a to tego dochodzi jeszcze kilka innych czynników sprzyjających hipermagnezemii. Dlatego w przypadku chęci suplementacji magnezu warto oznaczyć poziom magnezu i innych elektrolitów we krwi. Pozwoli to uniknąć przykrych konsekwencji w przyszłości. 

Bibliografia

1. Karmańska, Aleksandra, Andrzej Stańczak, and Bolesław Karwowski. „Magnez aktualny stan wiedzy.” Bromatologia i Chemia Toksykologiczna 4 (2015): 677-689.
2. Zdrójkowska, B., U. Rutkowska, and L. Szponar. „Magnez w profilaktyce zdrowotnej.” Żywienie Człowieka i Metabolizm 23.2 (1996): 169-178.
3. Pasternak, K. „Magnez w fizjologii człowieka.” Biuletyn Magnezologiczny 4.2 (1999).